Lezing: "Oud schrift in Limburg"
Gehouden in "De Leste Geulde" op woensdag 14 december 2011 door mevrouw Drs. Truus Roks

De laatste lezing in 2011 van het LGOG Kring Ter Horst werd op 14 december verzorgd door mevrouw drs. Truus Roks, verbonden aan het Regionaal Historisch Centrum Limburg te Maastricht. Zij heeft onlangs de tweede herziene druk van het les en oefenboek "Oud Schrift in Limburg" uitgegeven. Als docent paleografie heeft zij al jarenlang ervaring met het geven van cursussen, rondleidingen en educatie.
Voor de leden van onze kring hield zij een boeiend betoog over het leren lezen van oude handschriften, aanwezig in diverse archieven in Limburg, zoals rijks- en gemeentearchieven, archieven van kloosters, notarissen, ambachtsgilden, schepenbanken, belangrijke families enz.
Het oudste bekende Nederlandse handschrift is een oorkonde uit Maastricht over de verdeling van Sint Pieter in het Middel Nederlands.
Niet alleen in het oud Nederlands, maar ook veel teksten in de Duitse en Franse taal alsook in verschillende dialecten zijn in de Limburgse archieven, van Eijsden tot de Mookerhei, te vinden. In de loop der tijd veranderde de schrijfwijze en soms ook de betekenis van sommige woorden. We spreken van een levende taal. Pas in de negentiende eeuw was er sprake van een standaardspelling. Daarvoor werd de spelling door de schrijver bepaald, zodat in dezelfde tekst woorden op verschillende wijze geschreven werden.
Punten, komma’s en hoofdletters werden niet gebruikt, wat het vaak moeilijk maakt een tekst goed te begrijpen. Afkortingen komen in verschillende vormen en in grote getale voor.
In het boek Oud Schrift in Limburg is een lijst van afkortingen, cijfers en getallen en afwijkend gebruik van letters, opgenomen.
Datering van middeleeuwse en vijftiende- eeuwse geschriften is vaak moeilijk, omdat afhankelijk van streek of instelling, van jaar gewisseld werd op verschillende momenten, bijvoorbeeld op Eerste Kerstdag, 1 januari, of met Pasen.
De transcripties, opgenomen in het boek, zijn zo veel mogelijk aangepast aan de hedendaagse spelling en interpunctie.
Na de pauze werd de lezing voortgezet door het tonen van een aantal oude geschriften, waaronder ook een tweetal afkomstig uit Horst. Een testament van Willem van Wachtendonk uit 1691 en het huwelijkscontract tussen Walraven van Wittenhorst en Margaretha van Dorn uit 1575.
Verder was een selectie uit verschillende onderwerpen gemaakt, bijvoorbeeld over een regeling ten behoeve van een vondeling,  gerechtelijke uitspraken en onderwijs.
Aan het einde van de lezing deelde mevrouw Roks een tekst, gedateerd 1738, uit en leerden de toehoorders onder haar leiding deze te ontcijferen en begrijpen.
Mevrouw Roks heeft ons een boeiende inzage geven in het bezit van de Limburgse archieven en daardoor in ons verleden.



Mevrouw Drs. Truus Roks tijdens haar betoog.

Verslag: Mien Seuren