Lezing: "Alphons Boosten, architect"
Gehouden in "De Leste Geulde" op woensdag 2 november 2011 door Ir. Fred Humblé, architect uit Maastricht


Op woensdag 2 november werd een lezing gehouden over het werk van architect Alphons Boosten, door ir. Fred Humble uit Maastricht.
Ir. Fred Humble studeerde architectuur en stedenbouw aan de TU Eindhoven. Van 1983 tot 1992 werkte hij o.a. bij architecten Boosten uit Maastricht. Vanaf 1992 heeft hij een eigen bureau.
Van 1993 tot 2004 doceerde hij aan de Academie van Bouwkunst in Maastricht en daarna was hij waarnemend hoogleraar Bauplanung und Entwerfen aan de RWTH in Aken.
Vanaf 2009 is hij fly-in professor aan de German University in Oman en in 2011 oprichtingsdocent bij de Master Interieur van de Hogeschool Zuyd in Maastricht en lecturer bij de post graduate opleiding Architecture aan de Universiteit te Maastricht. Tot zover enige informatie over de inleider van deze lezing.


Alphons Boosten

Alphons Boosten ,geboren in Maastricht in 1893 en overleden in Utrecht in 1951, was een Nederlandse architect die vooral bekendheid heeft gekregen als architect van de vele kerken in Limburg, maar ook daarbuiten. Samen met Jos Ritzen stichtte hij in 1920 een architectenbureau met vestigingen in Maastricht en Heerlen. In 1921 kreeg het duo de opdracht om de H.Hart van Jezuskerk in Maastricht te ontwerpen .Een zeer omstreden plan dat ook niet precies volgens plan is voltooid. Vaak konden hun ontwerpen geen goedkeuring wegdragen van de conservatieve katholieke clerici. Door zich te richten op het ontwerpen van onder andere kloosters, scholen en huizen wist Boosten toch een succesvolle carriere op te bouwen. Met name in Maastricht kreeg hij veel opdrachten Na de Tweede Wereldoorlog werd Boosten de meest succesvolle kerkenarchitect van Limburg. Hij bouwde onder andere de kerken van Melderslo, Grubbenvorst en Horst. De Sint-Lambertuskerk te Horst wordt vaak als een hoogtepunt in zijn carriere gezien. Zijn werk geeft een beeld van een behoudenswaardig erfgoed dat over heel Limburg verspreid is .

Het werk van Alphons Boosten ontwikkelde zich binnen zijn eigen principes die hij zijn leven lang trouw bleef. Het vernieuwende karakter van zijn vooroorlogse werk deed in de wederopbouw na de oorlog enigszins ouderwets aan. Een vrolijke architectuur met veel creatieve oplossingen en enigszins traditioneel vergeleken met o.a. Rietveld e.a.
Alphons Boosten vat een levenslange fascinatie op voor Armeense en Ottomaanse architectuur, welke ook tot uitdrukking komt bij het ontwerp van de Koepelkerk in Maastricht( H. Hart van Jezuskerk) . Een ontwerp van een moedig project dat niet geheel zonder problemen verliep. Budgettair waren er problemen , maar ook het gebruik van de diverse bouwmaterialen zoals mergelachtige kalkzandsteen uit de Eiffel de nogal spoedig verwerende steen die zwart uitsloeg. Later werd hiervoor de wat hardere tufsteen gebruikt.
Opmerkelijk bij deze Koepelkerk was het gebruik van beton. Naadloze ongeschilderde betonvlakken van schuin oplopende wanden bepalen de kerkruimte. De geometrie van de achthoek en het dubbel symmetrische Griekse kruis bepalen de plattegrond en de doorsnede van de kerk. Opmerkelijk bij deze Koepelkerk is ook dat bij binnenkomst in de kerk men niet recht tegenover het hoofdaltaar staat, maar tegenover een zijaltaar. Het hoofdaltaar ligt gedraaid in de andere as van de achthoek. De akoestiek van het gesproken woord is desastreus. Het gesproken woord blijft in de achthoekige kerkruimte zo lang rondzingen en nagalmen dat het onverstaanbaar wordt. De zangers klagen echter niet.

De zijwanden van de kapellenkrans rond de achthoekige kerkruimte krijgen eveneens een schuin oplopende wanden. Alleen het rechtstandige basement van de binnenruimte is bekleed met zwart-wit gestreept marmer en gedecoreerd met de kruiswegstaties die Charles Eyck tussen 1942 en 1950 ontwierp.
Door het oorlogsgeweld werden vele kerken beschadigd c.q. vernietigd zodat herbouw en nieuwbouw moest plaats vinden. Met name na de oorlog werden hier in de regio nieuwe kerken gebouwd zoals in Melderslo, Horst, Grubbenvorst en Geijsteren. Vooral de kerk in Horst is een prachtig voorbeeld van de Boosten architectuur, zoals eerder aangegeven.

Woningbouw.

De talrijke particuliere woningen die het architectenbureau alleen al in Maastricht ontwierp,zijn,eenmaal ontdekt, overal te herkennen .Ze spelen allemaal nauwkeurig in op hun omgeving en behoren ogenschijnlijk tot de gangbare woningtypes van die tijd. Zo zijn de woningen van het type herenhuis in een straatwand met een kamer-en-suite en een erker aan de straat. De tegen de gevel geplaatste schoorsteen is een kenmerk dat ze gemeen hebben.
Er komt een dynamisch samenspel tot stand tussen de verschillende architectonische onderdelen zoals erkerraam, deur, schoorsteen, luifel,gootlijst dorpel etc. De perceptie wordt als het ware in beweging gebracht.
 

Ir. Fred Humblé

Verslag: Arie Snellen.