Lezing: "Het ontstaan en de geschiedenis van America"

Deze lezing werd gehouden door de heer Hay Mulders aansluitend
aan de 33e jaarvergadering op woensdag 7 maart 2007
 

Verslag van de lezing

De heer Hay Mulders is voorzitter van de werkgroep “Oud-America” die in de Oudheidkamer “De Moeëk” de herinnering aan het verleden van America levendig probeert te houden.
De heer Mulders begint met een uitleg over het ontstaan van de naam “America”. Hardnekkige geruchten doen de ronde over het feit dat de naam ontstaan zou zijn uit een verbastering van de term “Am-Erica”, wat dan een Duitse uitdrukking zou zijn voor het feit dat Duitsers naar de heide, naar de Peel zouden gaan. Grammaticaal is dit echter volledig onjuist en kan dus niet waar zijn. Naar alle waarschijnlijk is het dorp met de naam “America”, net als ongeveer 90 andere dorpjes en gehuchten in Nederland, vernoemd naar het grote Amerika. “America” is ontstaan rond 1820 in een tijd dat vele emigranten hun heil zochten aan de andere kant van de oceaan.
Aan de hand van oude kaarten kunnen we zien dat de naam “America” of “Amerique” al vroeg in het begin van de 19e eeuw opduikt in de streek waar het nu ligt. De ligging van wegen, beken en later de spoorlijn Helmond-Venlo duiden de precieze plaats aan. Interessant is ook dat op deze kaarten nog goed te zien is welke gebieden toen nog niet ontgonnen waren.
Omstreeks 1850 bestond het dorp uit 7 gezinnen, rond 1900 waren dit er 85 met ongeveer 500 inwoners en inmiddels is het dorp uitgegroeid tot ongeveer 750 gezinnen met 2200 inwoners.


De heer Mulders tijdens zijn lezing over "America"


Een grote impuls voor de ontwikkeling van “America” was de aanleg van de spoorlijn in 1866 en de oprichting van een halteplaats. Dit was o.a. ook nodig om de turf die er in grote hoeveelheden werd gewonnen, te transporten naar hun uiteindelijke bestemming. Aan de hand van een aantal oude foto’s werd getoond hoe het er toen uitzag, het station, de eerste woningen en wegen en ook al een “centrum” van het dorp. In 1970 werd het oude station, helaas, gesloopt. Een werkgroep is bezig om te onderzoeken of het mogelijk is om het weer op te bouwen aan de hand van oude tekeningen.
Ook kwamen er op het einde van de 19e eeuw een kerk en een school. Voorheen moest men naar Horst. In 1888 werd de eerste school gesticht. Meester Nusselein was de eerste onderwijzer. In 1891 werd de eerste pastoor benoemd. Dit was pastoor Jeucken die in 1894 zijn eerste kerk in gebruik kon nemen. Oude foto’s toonden hoe deze kerk er vroeger, voor de 2e wereldoorlog, uitzag, en ook hoe de kerk er na de oorlog en nu uitziet. Duidelijk zijn de restauratiesporen nog te zien en ook is dat het oorspronkelijke torentje aan de oostkant tijdens de oorlog is vernield en na de oorlog niet meer is opgebouwd.
Het dorp ontwikkelde zich in de 20e eeuw tot een dorp van hardwerkende land- en tuinbouwers en peelwerkers, maar ook tot een dorp met 16 kroegen.
Een hoofdstuk apart in de geschiedenis van America is “De Zwarte Plak”. Vanuit dit kleine gehucht, rondom de boerderij van de familie Poels, was het verzet in de 2e wereldoorlog zeer actief. Er werd intensief hulp geboden aan Joden en aan piloten. Toon Kortooms schreef na de oorlog een boek over de lotgevallen van de familie Poels en Jan Derix beschreef de memoires van Bert Poels. Over beide boeken is nogal het een en ander te doen geweest.
Langzaamaan ontwikkelde het dorp zich tot een levendig dorp met 2200 inwoners en wel 50 verenigingen. Ook de middenstand is nog goed vertegenwoordigd in het dorp. De aanwezigheid van twee grote bungalowparken zal hier zeker ook toe bijgedragen hebben.
Aan de hand van foto’s van grote en bekende “Americanen” lopen we door de geschiedenis van het dorp in de 20e eeuw. Te noemen zijn: De gebroeders van Doorne, oprichters van de DAF-fabrieken, meester Rongen, Mathieu Smedts, Rowwen Hèze, de echte en de popgroep, en Bert Poels.

Ongeveer 70 personen woonden de lezing bij. Zij vormden een aandachtig gehoor.
Voor mensen die nog meer willen weten over America is er een fotoboekje, gemaakt door de werkgroep “Oud-America”, te koop en tevens verwijst de heer Mulders naar de website van het HEP, www.hephorst.nl, waar de hele geschiedenis van America op vermeld staat.
Na nog enige vragen en opmerkingen werd de lezing om 22.15 uur door de voorzitter afgesloten.

Jan Vissers